Beste garai bateko irainak

Nafarroa, XVI-XVII. mendeak

Usunáriz Garayoa, Jesús María
Tabernero, Cristina
Ruiz Astiz, Javier

Erakusketak irainak lantzen ditu, bide egokia baitira iraganeko gizon-emakumeek nola hitz egin, jardun, eta pentsatzen zuten ulertzeko; halaber ezagutzeko XVI. eta XVII. mendeetan Nafarroan zer arau, balio eta dinamika sozial eta tentsio kultural zituzten. Erakusketak bisitariari lagundu nahi dio irain horiek iraganeko anekdota hutsak direlako ikuspegia gainditzen. Ildo horretatik, espazio bat sortu nahi du jarrera gaitzesgarri batzuei buruz hausnartzeko, eta egungo gizarteko komunikazioari eta errespetuari buruz gogoeta egiteko.
Lehen aztergaia da Nafarroako auzitegietan ohorearen defentsa nola gauzatzen zen ikustea. Batetik, haren definizio legala: nola zehazten den foru-testuetan edo aitortzaileen eskuliburuetan. Bestetik, defentsa horren alderdi judiziala. Bigarrenik, irainak eta horien adierazpideak aztertzen dira, bi hizkuntzak kontuan hartuta (gaztelania eta euskara). Azkenik, erakusketak sakon jorratu nahi du irainak zer testuingurutan esaten ziren. Iraina ohorearen aurkako eraso bat zen eta, garai hartan, jendaurreko ohorea galduz gero, iraindua beheratu egiten zen auzokideen begietan.